In een pilootproject zullen 15 politiezones in België binnenkort stroomstootwapens testen. “Een stroomstootwapen is een bijzondere bewapening en het kan de bestaande dwangmiddelen niet vervangen”, zo antwoordde minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Jan Jambon op een parlementaire vraag. Hij heeft dan ook geen plannen om het in te voeren als basisuitrusting voor de politie. Elke politiebeambte die voor het pilootproject gemachtigd zal worden om een taser te gebruiken, zal een speciale opleiding met een aanzienlijk aantal uren training krijgen. Bovendien zal van elk gebruik een rapport en een beoordeling worden gemaakt.

Er hebben zich 35 politiezones kandidaat gesteld om tasers te testen binnen het pilootproject. In een eerste fase zullen 15 zones deelnemen. Het doorslaggevend criterium bij de selectie van de zones was het beschikken over een bijzonder bijstandsteam. De politiezone Charleroi, die aanvankelijk ook zou deelnemen aan het pilootproject, heeft zich eind april teruggetrokken. De test begint met een periode van zes maanden. Na afloop die zes maanden zal een eerste evaluatie gebeuren. Van elk gebruik van het wapen tijdens de testperiode zal een rapport en een beoordeling worden gemaakt. Volgens Jambon werd de bewapeningscommissie in het volledige proces betrokken en zal dat ook zo blijven.

Opleiding

Tijdens het pilootproject zullen niet alle politiemensen van de deelnemende politiezones een opleiding krijgen, maar wel “een voldoende aantal om te voldoen aan de operationele vereisten specifiek voor elke zone”. Zo nodig zullen de zones akkoorden tot samenwerking of wederzijdse steun afsluiten. Dit hangt samen met het feit dat het stroomstootwapen wordt gedefinieerd als bijzondere bewapening. “Dit impliceert een opleiding om een kwalificatie te krijgen, een aanzienlijk aantal uren training en een constante evaluatie. Het stroomstootwapen is een middel om een persoon in toom te houden. Het dient voor speciale opdrachten en valt onder de wetgeving van de bijzondere bewapening (GPI 62). Op die manier maakt het stroomstootwapen geen deel uit van de persoonlijke beschermingsmiddelen”, aldus Jambon. Welke bijzondere opdrachten met een taser uitgevoerd mogen worden, zal uitvoerig vermeld worden in de ministeriële machtiging zoals het geval is voor eender welk bijzonder wapen, zo benadrukt hij nog.

Risicofactoren bij gebruik taser

De federale politie voerde voor het proefproject een algemene risicoanalyse uit met betrekking tot het gebruik van het stroomstootwapen als politiewapen. Daarbij werd een lijst gemaakt van de risicofactoren voor de betrokken persoon: verhoogde positie; loopt, of is in beweging; operator in actie op machines; ontvlambare of explosieve omgeving; spiercontracties met een mes in de hand; ongecontroleerde val / onveilige omgeving (vaak schedeltrauma); zichtbaar gewonde persoon; kinderen; zwangere vrouwen; hartpatiënten; gebruik van het stroomstootwapen van langer dan 15 seconden = sterk afgeraden; gewrichtstrauma's van alle aard; obesitas (groter risico door het gewicht, bij vallen); extreem magere mensen (zwakke botstructuur, zwakke spieren en gewrichten); geboeide personen; gelijktijdig gebruik van twee of meer stroomstootwapens op één persoon. “Er vloeien dus risico's voort uit het gebruik van dit middel”, geeft Jambon aan. “Dit is evenwel het geval voor elk gebruik van dwangmiddelen. Daarom is een opleiding en een training op maat van het gebruikte middel noodzakelijk.”

Ander effect dan wapenstok

Een stroomstootwapen is volgens de minister een bijzondere bewapening voor specifieke situaties zoals ‘excited delirium’, interventies bij bepaalde gevallen van zelfmoordpoging, heel extreme ongewapende agressie, enz. Een wapenstok kan daarom als dwangmiddel niet vergeleken worden met een stroomstootwapen. “Een wapenstok is een impactwapen en werkt bijgevolg in op de gevoelszenuwen (pijnprikkel). De risico's op ernstige letsels zijn vooral te wijten aan slagen op het hoofd en de nek. Een stroomstootwapen werkt in op het centraal zenuwstelsel indien de pijltjes voldoende spreiding hebben op het lichaam. Dit heeft als gevolg dat elektrische impulsen de spiergroepen van het lichaam controleren gedurende vijf seconden waardoor alle spieren van het lichaam gaan blokkeren. Dit geeft de politie tijd heeft om hem/haar te boeien. Als de val niet gecontroleerd is, kan dat bijgevolg letsels opleveren. Het is dus belangrijk om de getroffen persoon op te vangen en/of de ongecontroleerde val te breken.”

Kostprijs

In zijn antwoord gaf de minister ook aan welke kosten verbonden zijn aan de aankoop van de stroomstootwapens en de bijbehorende accessoires die nodig zijn voor de training. Zo kost een toestel 1.395,39 euro, een batterij 73,48 euro (500 laadcycli), oefenpatronen 41,46 euro per exemplaar en een holster 53,49 euro. Voor het proefproject vallen de kosten van de stroomstootwapens en de accessoires ten laste van de zone die haar mensen ermee wil uitrusten.

Geen wetswijziging nodig

Een wijziging van het wettelijk kader is volgens Jambon niet nodig omdat de taser gedefinieerd wordt als bijzondere bewapening. Het wettelijk kader voor het gebruik van de taser is:
- het koninklijk besluit van 3 juni 2007 betreffende de bewapening van de geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus, alsook de bewapening van de leden van de Diensten Enquêtes bij de Vaste Comités P en I en van het personeel van de Algemene Inspectie van de federale politie en van de lokale politie;
- artikel 416 van het Strafwetboek inzake de wettige verdediging;
- artikel 417bis van het Strafwetboek inzake foltering, onmenselijke en onterende behandeling;
- artikel 1 van de wet op het politieambt inzake de naleving van de rechten en vrijheden van de burgers;
- artikel 37 van de wet op het politieambt inzake het gebruik van geweld;
- de omzendbrief GPI 62 betreffende de bewapening van de geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus;
- de omzendbrief GPI 48 betreffende de opleiding en training in geweldbeheersing voor de personeelsleden van het operationeel kader van de politiediensten.

Andere landen

In Groot-Brittannië en Frankrijk gebruikt de politie het stroomstootwapen al. In Nederland wordt het op dit moment getest.

Bron:
- Vraag van Denis Ducarme aan minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Jan Jambon, over ‘Gebruik van tasers’, Kamer van Volksvertegenwoordigers, Bulletin nr. 117
- Vraag van Kattrin Jadin aan minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken Jan Jambon, over ‘Stroomstootwapens voor de lokale politie’, Kamer van Volksvertegenwoordigers, Bulletin nr. 117